Domain-Driven Design (DDD)

Domain Driven Design (DDD), yazılım geliştirmede karmaşık ihtiyaçları ele almak için kullanılan bir yaklaşımdır. Özellikle büyük ve karmaşık sistemlerin tasarımında ve geliştirilmesinde kullanılır. Temel amacı, iş gereksinimlerini ve karmaşıklıklarını anlayarak bu bilgileri yazılım tasarımına ve koduna doğrudan yansıtmaktır.

Önemi

• DDD, işletme ve teknoloji ekipleri arasındaki iletişimi iyileştirerek karmaşık iş gereksinimlerinin yazılım çözümlerine etkin bir şekilde entegre edilmesini sağlar.
• Bu yaklaşım, işletmenin temel süreçlerini ve terminolojisini anlamaya odaklanarak, yazılımın iş hedeflerine daha uygun ve sürdürülebilir olmasını destekler.

Ana Başlıklar

1. DDD’nin Temelleri: Domain Model, Ubiquitous Language, Bounded Context.
2. DDD’nin Ana Unsurları: Entities, Value Objects, Repositories, Domain Services, Aggregate Roots.
3. DDD’nin Uygulanması ve Faydaları: Gerçek dünya örnekleri ve uygulama senaryoları.

Temelleri

1. Domain Model

• Tanım: Domain model, işletmenin işleyişini, kurallarını ve süreçlerini anlayıp, bu bilgiyi yazılım tasarımına yansıtan bir modeldir.
• Önemi: İş süreçlerini ve kurallarını doğru anlamak ve yazılıma entegre etmek, yazılımın iş hedeflerine uygun ve etkili olmasını sağlar.
• Uygulama: Yazılım geliştirme sürecinde, işletmenin uzmanları ile sıkı işbirliği yaparak gerçek dünya problemlerini ve süreçlerini anlamak ve bu bilgileri yazılım tasarımına dahil etmek.

2. Ubiquitous Language

• Tanım: Ubiquitous Language, işletme uzmanları ve yazılım geliştiricileri arasında kullanılan ortak ve tutarlı bir dildir.
• Her servisin, kavramın, terimin karşılığı olmalı ve anlaşılmalı
• Kullanılan dil iyileştirilmeli
• Örnekler somut olmalı
• Önemi: Her iki tarafın da aynı terimleri kullanarak birbirlerini doğru anlamalarını sağlar, böylece yanlış anlamaları ve iletişim hatalarını azaltır.
• Uygulama: Projedeki herkesin, iş süreçlerini, gereksinimleri ve yazılım bileşenlerini tanımlamak için aynı terimleri kullanması.

3. Bounded Context

• Tanım: Bounded Context, domain modelin uygulandığı belirli bir bağlamı (örneğin, bir işletme birimi veya bir sistem modülü) tanımlar.
• Bir domain subdomain’ler içerebilir, kendi içlerinde aynı terimler farklı anlamlar taşıyabilir
• Kendi içlerinde tutarlı olmalı, bütünlük arz etmeli
• Bounded Context’ler birbiri ile iletişim kurabilir
• Context Mapping, kesişim noktaları ve iletişim mimarisini ifade eder
• Önemi: Farklı bağlamlarda aynı terimlerin farklı anlamlar taşıyabileceğini kabul ederek, modelin her bağlamda net ve tutarlı olmasını sağlar.
• Uygulama: Yazılımı modüllere ayırarak ve her modülün kendi içinde tutarlı bir domain modeli ve dil kullanarak tasarlanması.

Bu temel kavramlar, DDD’nin yazılım geliştirmedeki etkin uygulamasının temelini oluşturur ve karmaşık işletme gereksinimlerini daha anlaşılır ve yönetilebilir hale getirmeye yardımcı olur.

Ana Unsurları

1. Entities (Varlıklar)

• Tanım: Entities, benzersiz bir kimliğe ve yaşam döngüsüne sahip olan nesnelerdir. Bu kimlik, nesnenin zaman içindeki değişikliklerine rağmen sürekliliğini sağlar.
• Önemi: İş süreçlerinde kritik rol oynayan ve sürekli evrilen nesneleri temsil ederler.
• Uygulama: Müşteri, sipariş veya ürün gibi iş süreçlerinin temel bileşenlerini modellemek için kullanılır. Her entity, iş sürecindeki benzersiz rolüne göre tanımlanır ve yönetilir.

2. Value Objects (Değer Nesneleri)

• Tanım: Value Objects, özellikleri tarafından tanımlanan ve benzersiz bir kimliği olmayan nesnelerdir.
• Önemi: Detayların modellenmesini sağlar ve değişmezlik (immobility) özelliğiyle sistemdeki karmaşıklığı azaltır.
• Uygulama: Para birimi, ölçü birimleri, adres gibi değişmez ve tekrarlanabilir bilgileri temsil etmek için kullanılır.

3. Repositories (Depolar)

• Tanım: Repositories, entity ve value objects’leri saklamak, sorgulamak ve geri almak için kullanılan mekanizmalardır.
• Önemi: Uygulamanın diğer kısımlarından veri erişim mantığını soyutlayarak, domain modelin temiz ve odaklanmış kalmasını sağlar.
• Uygulama: Entity ve value objects’lerin veritabanıyla etkileşimini yönetir ve domain model ile veritabanı arasında bir köprü görevi görür.

5. Aggregates ve Aggregate Roots

• Tanım: Aggregate, birbirine bağlı entity ve value objects’lerin bir gruplamasıdır. Her aggregate’ın bir “root”u (kök nesnesi) vardır.
• Önemi: İlgili nesneler arasındaki tutarlılık ve bütünlüğü sağlar.
• Uygulama: Sipariş ve sipariş detayları gibi, birbiriyle yakından ilişkili nesneleri gruplamak için kullanılır. Aggregate root, bu grup içindeki tüm değişikliklerin giriş noktasıdır.

Uygulanması ve Faydaları

DDD’nin Uygulanması

1. İş Süreçleriyle Entegrasyon: DDD uygulamak, iş süreçleri ve gereksinimlerinin yazılım tasarımına derinlemesine entegre edilmesi anlamına gelir. Bu, işletme uzmanlarıyla yakın çalışmayı ve sürekli iletişim kurmayı gerektirir.
2. Modelleme ve Tasarım: Domain model, işletmenin temel süreçlerini ve kurallarını yansıtan bir model olarak geliştirilir. Bu model, yazılımın mimari ve tasarım kararlarının temelini oluşturur.
3. Ubiquitous Language Kullanımı: Tüm ekip üyelerinin, iş ve teknik terimler konusunda ortak bir dil kullanması sağlanır. Bu, yanlış anlamaları önlemeye ve daha net iletişim kurmaya yardımcı olur.
4. Bounded Context Yapılandırması: Yazılımı, işletmenin farklı alanlarını temsil eden bağlamlara ayırmak, her bağlamın kendi içinde tutarlı olmasını sağlar.
5. Aggregates ve Kök Nesnelerin Belirlenmesi: İlgili entity ve value objects’lerin gruplandırılması, yazılımın daha yönetilebilir ve tutarlı olmasını sağlar.

DDD’nin Faydaları

1. İş ve Teknoloji Arasında Daha İyi Uyum: DDD, işletme gereksinimlerinin ve süreçlerinin yazılıma doğrudan yansıtılmasını sağlayarak, iş ve teknoloji ekipleri arasındaki uyumu artırır.
2. Daha Net ve Anlaşılır Yazılım Tasarımı: Ubiquitous Language ve Bounded Context kullanımı, yazılımın daha anlaşılır ve iş süreçlerine daha uygun olmasını sağlar.
3. Esneklik ve Ölçeklenebilirlik: İşletme ihtiyaçları değiştikçe, DDD yaklaşımı yazılımın bu değişikliklere kolayca adapte olmasını sağlar.
4. Risk Yönetimi: Karmaşık iş mantığı ve süreçleri, DDD’nin sağladığı yapısal disiplin ile daha iyi yönetilir. Bu, hataların ve yanlış anlamaların azaltılmasına yardımcı olur.
5. Sürdürülebilir ve Uzun Ömürlü Yazılım Çözümleri: DDD, yazılımın uzun vadede işletme hedeflerine uygun kalmasını ve kolayca güncellenebilir olmasını sağlar.

Ek

CQRS ve Event Sourcing

CQRS (Command Query Responsibility Segregation) ve Event Sourcing, Domain-Driven Design (DDD) ile yakından ilişkili olan iki gelişmiş yazılım tasarım desenidir. Bu desenler, özellikle karmaşık iş süreçlerini yönetirken DDD’nin sunduğu avantajları genişletir ve güçlendirir.

CQRS ve DDD İlişkisi

• Tanım: CQRS, bir sistemdeki komut (command) ve sorgu (query) sorumluluklarını ayıran bir desendir. Bu, yazma işlemleri için kullanılan modellerin okuma işlemleri için kullanılanlardan ayrılması anlamına gelir.
• DDD ile Bağlantısı: DDD, karmaşık domain modellerinin yönetilmesine odaklanır. CQRS, bu karmaşık modellerin daha verimli işlenmesini sağlayarak DDD’nin uygulanmasını destekler. Özellikle, Bounded Context ve Aggregates kavramları ile uyumludur ve bu kavramları daha etkin kullanmayı sağlar.
• Avantajları: CQRS, yazma ve okuma işlemleri için optimize edilmiş ayrı modeller kullanarak performansı ve ölçeklenebilirliği artırabilir. Ayrıca, sistem karmaşıklığını yönetmeye ve tutarlılık gereksinimlerini daha iyi ele almaya yardımcı olur.

Event Sourcing ve DDD İlişkisi

• Tanım: Event Sourcing, bir uygulamanın durumunu değiştiren olayları (events) kaydederek ve bu olayları sırayla uygulayarak çalışan bir desendir.
• DDD ile Bağlantısı: Event Sourcing, DDD’nin Aggregates ve Entities gibi unsurlarının durum değişikliklerini takip etmek için kullanılabilir. Bu, domain olaylarının tarihçesini korumak ve sistemdeki her değişikliği izlenebilir kılmak için idealdir.
• Avantajları: Event Sourcing, tüm sistem değişikliklerinin tam bir geçmişini sağlar, bu da hata ayıklama, denetim ve iş süreçlerinin analizini kolaylaştırır. Ayrıca, karmaşık iş süreçlerinde olay tabanlı iş mantığının uygulanmasını kolaylaştırır.

CQRS ve Event Sourcing, DDD’nin uygulanmasını daha da güçlendiren, özellikle büyük ve karmaşık sistemlerde faydalı olan ileri düzey desenlerdir. Bu desenlerin kullanılması, sistemin performansını, esnekliğini ve iş süreçlerinin doğru bir şekilde yansıtılmasını artırabilir. Ancak, her iki desen de ekstra karmaşıklık ve uygulama maliyeti getirebileceğinden, projenin ihtiyaçlarına göre dikkatli bir şekilde değerlendirilmelidir.